MODULAIRE SCHOEN

“Het idee voor de modulaire orthopedische schoen kwam oorspronkelijk van revalidatiearts Wilbert Nieuwstraten, die enkele jaren bestuursvoorzitter van de stichting is geweest”, vertelt Hans van Dalen. “Helaas overleed Wilbert in 2010 plotseling.” De kiem was echter gelegd en het idee voor een modulaire orthopedische schoen liet Hans niet meer los. Sindsdien puzzelt het bestuurslid van de stichting over de beste manier waarop zo’n schoen gemaakt kan worden. Het prototype is nu klaar. “Het concept bestaat uit een harde buitenschoen en een zachte binnenschoen die als een sok om de voet past. De ruimte tussen de binnen- en buitenschoen vullen we op met een speciaal schuim dat bijvoorbeeld ook voor skischoenen wordt gebruikt.” In feite is de buitenschoen een soort open sandaal, die gesloten wordt met behulp van veters of klittenband.

Voordelen
De modulaire orthopedische schoen heeft vier belangrijke voordelen, blijkt uit de woorden van Van Dalen. Allereerst is hij goedkoop. “Op maat gemaakt orthopedisch schoeisel kost in Nederland al gauw duizend tot vijftienhonderd euro. Laat je het in bijvoorbeeld Mexico maken, dan kost het nog altijd vijfhonderd euro. De modulaire schoen kan echter al voor vijftig gemaakt worden omdat je het dure proces van mallen en leesten maken overslaat.” Het tweede voordeel is dat de schoen door lokale orthopedische schoenmakers gemaakt kan worden. Het derde pluspunt is dat de benodigde materialen goed ter plaatse verkrijgbaar zijn. “Voor de zool gebruiken we bijvoorbeeld oude autobanden en het bovenwerk kan van leer of stevig textiel worden gemaakt.” Tenslotte kost het ook betrekkelijk weinig tijd: “Een lokale orthopedische schoenmaker kan misschien vijftig paar orthopedische maatschoenen per jaar maken. De modulaire schoen heb je in één dag.”

Hierdoor komt de schoen voor een bredere groep mensen binnen handbereik.

Praktijktests
Uiteraard is de nieuw ontwikkelde schoen niet voor alle voetproblemen een oplossing. Revalidatiearts Erik Slim: “We moeten de schoen nu in de praktijk laten testen om te zien waar hij ingezet kan worden. Diabetes is een opkomende epidemie in ontwikkelingslanden. Druk verlagend schoeisel kan helpen om wonden te voorkomen bij diabetes patiënten met voetafwijkingen. We moeten kijken of de modulaire schoen hier geschikt voor is.” Naast diabetespatiënten ziet Slim echter ook veel andere toepassingen. Mensen met de gevolgen van lepra bijvoorbeeld. “De Wereldgezondheidsorganisatie stelt weliswaar dat Lepra bijna de wereld uit is, maar mensen die het gehad hebben houden vaak restverschijnselen. Voetproblemen, waaronder wonden, komen veel voor bij leprapatiënten. Ook voor hen kan de modulaire schoen wellicht een uitkomst zijn. Het is een mooie, goedkope oplossing voor voeten die niet meer in een gewone schoen passen.”

Een modulaire orthopedische schoen voor een brede doelgroep. Het voldoet helemaal aan het uitgangspunt van de stichting: structureel bijdragen aan het verbeteren van de sociale positie van mensen met een handicap door het bevorderen van integratie en participatie. Daarnaast blijft de stichting Beter ter Been zich uiteraard ook inzetten voor op maat gemaakt orthopedisch schoeisel. Dit doet zij als vanouds door lokale schoenmakers te voorzien van apparatuur, materialen, kennis of opleiding.

Projectvoortgang Modulaire schoen (2)
Beter ter Been werkt hier sinds najaar 2013 samen met de Hogeschool Fontys. Beginpunt is het vervaardigen van een procesbeschrijving voor de modulaire schoen. Madieke Hoevers, studente aan Fontys  heeft als afstudeerproject gekozen: ‘de procedurebeschrijving voor het maken van een low-cost orthopedische schoen’. Haar onderzoek richt zich op de haalbaarheid en geschiktheid van een modulaire schoen die in ontwikkelingslanden toegepast kan worden. Er zal bepaald worden voor welke regio en doelgroep deze beschrijving in allereerste instantie opgesteld wordt. Sommige afwijkingen aan voeten, zoals bijvoorbeeld bij diabetes of lepra, stellen immers extra functie-eisen aan de schoenen.

Daarom zal Madieke  o.a. op een aantal spreekuren meelopen en een orthopedische schoenmaker en orthopedische instrumentmaker bezoeken. Het ontwikkelen van een modulaire schoen betekent niet dat er een standaard schoen ontwikkeld wordt, maar dat er een standaard procedure voor het meten, ontwerpen en produceren moet komen voor het maken van een schoen voor de individuele patiënt. De studente Orthopedische technologie zal ook de technische mogelijkheden en schoendesign bekijken.

Madieke zal te zijner tijd (mei 2014 naar verwachting) een presentatie geven die voor iedereen toegankelijk is. Beter ter Been en Fontys Hogeschool hebben beide de ambitie om dit project verder samen te ontwikkelen. Na Madieke’s procedurebeschrijving kan de schoen hopelijk in productie gaan. Beter ter Been overweegt om zo’n eerste productieproject in een van de projectenlanden te realiseren.

Projectvoortgang Modulaire schoen (3) 
Hans van Dalen  heeft eind mei/begin juni een werkbezoek gebracht aan projecten van Karuna foundation in Nepal die door Beter ter Been ondersteund worden.  Een van zijn doelen voor het bezoek was  de mogelijkheden te onderzoeken voor het lokaal produceren van de modulaire schoen. Na het bezoek is Hans alleen nog maar vastberadener  en nog meer overtuigd geworden van nut en impact van een dergelijke pilot.

Hoewel de procesbeschrijving nog niet af is en het onderzoek gericht op de haalbaarheid en geschiktheid voor toepassing in ontwikkelingslanden helaas met een vertraging heeft  te kampen  wil Beter ter Been toch alvast verder kijken. Na het aanpassen van het prototype zijn we in de fase beland dat er een (beperkt) gebruikersonderzoek plaats kan vinden.De schoenen zijn gedurende drie maanden door één persoon intensief getest.  Hierdoor hebben we scherp gekregen welke verbeteringen nodig zijn.

In samenwerking met de Fonteys Hogeschool zullen eventuele verbeteringen aan de schoen verder worden besproken. De verwachting is dat binnen afzienbare tijd drie andere patiënten de schoenen gedurende een aantal maanden zullen testen. Dit zal uiteraard met grote zorgvuldigheid en overleg met betrokken partijen gebeuren.

Projectvoortgang Modulaire schoen  (4)
De voortgang in dit project is door omstandigheden weliswaar een paar maanden vertraagd qua planning. Aan de andere kant zijn er ook nieuwe ontwikkelingen te noemen. Er zijn gesprekken gevoerd door Hans en Erik en Toos Rook (buitengewoon bestuurslid) met  het UMCG en Movendi. Hieruit is een opdracht voortgekomen. Een opdracht voor een student van UMCG om het concept van de modulaire schoen nog verder te verbeteren. Na aanpassingen zal de modulaire schoen in de praktijk bij patiënten getest kunnen worden. Dit testen vereist de nodige voorbereidingen en medewerking van medisch betrokkenen. Dat zult u allicht begrijpen.

Projectvoortgang Modulaire schoen  (5) 
Merlijn de Wolf, student RuG, Biomedische Technologie (BMT) heeft tussen juni en september onderzocht hoe de fabricage van de modulaire schoen geoptimaliseerd kan worden. In okt/nov zal hij zijn advies presenteren aan de groep UMCG / Beter ter Been / Movendi.

Recent is Hans in contact gekomen met een expert in vervaardigen van een mal met techniek van 3D printing. Twee jaar geleden dachten wij als bestuur dat 3D-print-opties voor de modulaire schoen nog verre en dure toekomst zou zijn. Nu worden wij door de razendsnelle ontwikkelingen ingehaald en lijkt een eerste schets veelbelovende mogelijkheden te bieden.